منظور از اموال منقول چیست

خیلی افراد راجع به تفاوت اموال منقول و غیرمنقول سوال می­پرسند. در این مقاله سعی داریم اموال منقول، انواع آن و نحوه تشخیص و استرداد آن را کاملا توضیح دهیم، پس با ما همراه باشید.

مال منقول چیست؟

در اصطلاحات حقوقی، مال به اشیایی گفته می­شود که دارای ارزش هستند و می­توانیم قابلیت تملک آن­ها را به شخص یا اشخاص بدهیم. برای مثال، شخصی نمی­تواند مالک دریای آزاد باشد یا ادعا کند آسمان به او تعلق دارد، پس چنین موهبت­های مشترکی مال محسوب نمی­شوند. از طرف دیگر، منقول اشاره به قابلیت نقل اشیا و اموال دارد.

یعنی اگر بتوانیم به راحتی و بدون ایجاد زیان و خرابی، اموالی را جابجا کنیم، به آن­ها اموال گفته می­شود. به طور کلی می­توانیم بگوییم منظور از اموال منقول، اشیا و اموالی است که امکان نقل و انتقال آن­ها بدون هیچ­گونه خرابی و آسیب وجود دارد.

تعریف اموال منقول در قانون مدنی؟

تعریف اموال منقول در قانون مدنی

مال منقول در مواد 19 تا 22 قانون مدنی به صورت زیر تعریف شده است:

ماده 19: به اموال و اشیایی که از محلی به محل دیگر قابل نقل هستند، مال منقول گفته می­شود. البته این شرط وجود دارد که خود آن اموال یا محل آن نباید دچار خرابی یا خسارت شود.

ماده ۲۰: در این ماده ذکر شده که تمامی دیون مثل قرض، بهای بیع یا ثمن مبیع، مال­الجاره یا همان پول پیش و اجاره جزو اموال منقول محسوب می­شوند.

ماده 21: در این ماده، انواع کشتی، قایق و سایر وسایل نقلیه مشابه به لیست اموال منقول اضافه شده ­اند. طبق این ماده می­توانیم بگوییم اتومبیل نیز جزو اموال منقول محسوب می­شود.

ماده 22: در این ماده به بحث مصالح ساختمانی پرداخته شده­ است. گفته می­شود که مصالح سازه مثل سنگ و آجر جزو اموال منقول محسوب می­شوند، مگر اینکه به عنوان مصالح ساختمان به کار رفته باشند.

انواع مال منقول

تعریف اموال منقول در قانون مدنی

همانگونه که تا اینجا دیدیم، تمامی انواع مال منقول مشابه یکدیگر نیستند. در این قسمت به انواع مال منقول و تفاوت­های آن­ها می­پردازیم.

مال منقول ذاتی

منظور از مال منقول ذاتی دقیقا تعریفی است که در ماده 19 قانون مدنی برای اموال منقول آورده شده است. یعنی ” اشیائی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون اینکه به خود یا محل آن خرابی وارد آید مَنقول است”. این اموال قابل لمس کردن هستند و می­توانند به راحتی آن­ها را منتقل کرد. برای مثال می­توانیم فرش را بدون آسیب دیدن جابجا کنیم، پس مال منقول ذاتی محسوب می­شود.

مال منقول در حکم

برعکس مال منقول ذاتی، اموال در حکم منقول قابل لمس کردن نیستند. برای مثال حق­ مالکیت یا انتفاع از اموال منقول، یک نوع مال منقول در حکم محسوب می­شود. حق سهام افراد در شرکت­ها، حق سرقفلی، حق اختراع، حق تالیف و سایر حقوقی که به وجه نقد یا اموال منقول مربوط شوند، از دیگر مثال­های اموال در حکم منقول هستند.

مال منقول شامل چه مواردی می‌شود؟

مال منقول شامل چه مواردی می‌شود

حالا که با انواع اموال منقول آشنا شدید، بیایید به چند نمونه از اشیایی که اموال منقول محسوب می­شوند اشاره کنیم:

– وسایل نقلیه، کتاب، الوار، طلا و جواهرات، تجهیزات الکترونیکی و هر شی باارزشی که قابل نقل باشد

– محصولات کشاورزی

– حقوق مالکیت، امتیاز، اختراع و سایر حقوقی که در بالا به آن­ها اشاره شد

– چک و سفته­ای که از ادارات دولتی صادر شوند

– پول پیش و اجاره

– سهام شرکت­ها مثل سهام بورس، اوراق بهادار،….

– پروژه­های علمی مثل توربین بادی تولید برق و ….

شناسایی اموال منقول از غیر منقول

شناسایی اموال منقول از اموال غیر منقول در خیلی مواردی ساده­ است. برای مثال همه ما می­دانیم اتومبیل یا جواهرات جزو اموال منقول محسوب می­شوند. ولی گاهی این تشخیص، به ویژه برای اموال در حکم منقول، به این سادگی امکان­پذیر نیست.

برای این موضوع باید به چند نکته توجه کنید. اول اینکه اگر آن شی با جابجا شدن آسیب جدی ببیند، دیگر مال منقول محسوب نمی­شود. برای مثال آسیابی را در نظر بگیرید که در زمین کشاورزی قرار دارد. شما نمی­توانید بدون زیان دیدن، آن را جابجا کنید. پس این آسیاب غیرمنقول است.

شناسایی اموال منقول از غیر منقول

نکته دیگر این است که معمولا زمین و چیزهایی که در آن ریشه دارند، جزو اموال منقول محسوب نمی­شوند. پس خود زمین، ساختمان و سازه­هایی که روی آن ایجاد می­شوند، اموال غیرمنقول هستند. تنها استثنا در این زمینه، چوب های ایستاده، علف ها و محصولات زراعی هستند.

شرایط تبدیل مال منقول به مال غیر منقول و بالعکس

بعضی اموال به صورت ذاتی منقول هستند ولی در شرایط خاصی به غیرمنقول تبدیل می¬شوند. برای مثال آجر یا مصالح ساختمانی را در نظر بگیرید که به صورت جداگانه منقول هستند.

اما همین اموال زمانی که در ساختن ساختمان استفاده شوند، دیگر جزو آن سازه محسوب می¬شوند و غیرمنقول هستند. دقیقا عکس این موضوع نیز صادق است. برای مثال اگر بتوانیم اجزای یک ساختمان را بدون آسیب دیدن جدا کنیم و به اشیایی مستقل تبدیل شوند، پس از جدایی جزو اموال منقول محسوب می¬شوند.

شرایط تبدیل مال منقول به مال غیر منقول

منظور از مال منقول مصرفی و غیر مصرفی چیست؟

اموال منقول از نظر مصرف یا استفاده شدن نیز به دو دسته تقسیم می­شوند. به اشیایی که در اثر استفاده، به صورت جزئی یا کلی از بین می­روند، اموال منقول مصرفی گفته می­شود.

ساده­ترین مثال برای تعریف این اموال، انواع خوراکی­ها یا محصولات بهداشتی مصرفی هستند. در سمت مخالف، اموال غیرمصرفی هستند که به طور مکرر قابل استفاده هستند و تمام نمی­شوند. البته شاید این اموال مثل میز، دچار فرسودگی یا استهلاک شوند، ولی به طور کلی تمام نمی­شوند.

استرداد اموال منقول چگونه است؟

منظور از استرداد، دادخواست بازگرداندن مال منقولی است که مالک به هر شکلی از دست داده و نزد شخص دیگری قرار دارد. این درخواست مانند سایر موارد حقوقی باید در مراجع قضایی مطرح شود. ابتدا اظهارنامه­ای قانونی برای فرد غاصب ارسال می­شود تا مال منقول را به صاحبش برگرداند.

بیشتر بدانید: منظور از تحریر ترکه چیست؟

اگر برنگرداند، دادخواست استرداد اموال منقول ثبت می­شود. در اینجا مراجع قانونی مدارک را بررسی کرده و حکم نهایی را صادر خواهند کرد. این حکم مهلتی 20 روزه برای تجدیدنظرخواهی و 20 روز برای فرجام خواهی دارد. پس از اتمام این دوره، حکم نهایی بوده و مال باید به صاحب اصلی برگردانده شود.

دکتر فیض آبادی وکیل موسسه حقوقی دادگستر میرداماد

اشتراک گذاری

اگر این مطلب برای شما مفید بود، آن را به اشتراگ بگذارید

مطالب مرتبط

حقوق را بشناسید، از آسیب‌ها جلوگیری کنید

اعسار در لغت به معنای تنگدستی و ناتوانی است. در حقوق نیز به وضعیت شخص غیر تاجری گفته می‌شود که به دلیل عدم دسترسی

جستجو کنید

۰۲۱۲۲۲۲۷۲۱۲

۰۲۱۲۲۲۲۷۱۱۲

۰۹۱۲۱۹۹۱۲۶۶

۰۹۱۲۴۰۲۹۲۵۵