ازدواج از جهت مدت دو نوع است ۱ ازدواج دائم؛ ۲ ازدواج موقت
در زبان محاوره ای نه حقوقی، به ازدواج موقت صیغه هم می گویند و زن صیغه ای به معنای همسر موقت است. اگر هنگام عقد مدتی برای آن معین نکنند، ازدواج دائم است و به عبارت دیگر لزومی ندارد که هنگام عقد تصریح شود که ازدواج برای همیشه و دائم است بلکه همان قدر که قید نشود که ازدواج برای مدت محدودی مثلاً یک سال است، کافی میباشد.
منظور از نکاح موقت چیست؟
قانون در تعریف نکاح موقت میگوید: «نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد. نکاح منقطع میتواند برای مدت بسیار کوتاه مثلاً ۲۴ ساعت و یا مدت بسیار طویل ۹۹ سال تعیین گردد. فرزندی که در نتیجه نکاح موقت متولد می شود عیناً وضعیت حقوقی فرزندی را دارد که در نتیجه ازدواج دائم است و از این جهت بین فرزندان تفاوتی نیست.
در ازدواج موقت باید حتماً مهریه تعیین شود و مدت ازدواج هم مشخص باشد فرضاً بگویند که ازدواج برای مدت ۹۰ روز بوده و مهریه زن هم یک میلیون تومان می باشد. اما در ازدواج دائم احتیاجی نیست که موقع عقد حتماً مهریه را تعیین کنند.
علت حساسیت قانون مدنی بر تعیین دقیق مدت نکاح و میزان مهریه آن است که ازدواج موقت برخلاف ازدواج دائم، برای تشکیل کانون خانوادگی نبوده بلکه امری موقتی است و چون در قبال تمتع جنسی از زن مهریه ای به او تعلق میگیرد، بنابراین طرفین باید وضعیت حقوقی خود را کاملاً بشناسند و زن در حقیقت بداند در قبال مدتی که در اختیار شوهر است چه مهریه ای به او میدهند.
در نکاح موقت اگر مرد تا پایان مدت با زن نزدیکی نکند باید مهریه را بدهد زیرا حقی در اختیار او بود که شخصاً مایل نمی گیرد مگر این که موقع عقد برقراری حق نفقه یا حقوق مالی دیگری از جمله اجرة المثل خدماتی که در منزل شوهر انجام داده است را شرط کنند.
آیا در ازدواج موقت زن مستحق مهریه است؟
قانونگذار می گوید در عقد انقطاع، زن حق نفقه ندارد مگر این که شرط شده یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد. همچنین در ازدواج موقت برخلاف ازدواج دائم، زوجین از یکدیگر ارث نمی برند. مجدد قانونگذار می گوید: «زوجینی که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند، از یکدیگر ارث میبرند.
چگونه ازدواج موقت به پایان میرسد؟
بعد از انقضاء مدتی که تعیین شده نکاح موقت خود به خود از بین می رود و احتیاج به تشریفات قانونی ندارد. در نکاح موقت مرد می تواند مدت باقی مانده را به زن بذل کند. فرضاً عقد ازدواج برای مدت سه ماه بوده در پایان ماه اول، شوهر می تواند به زن بگوید از دو ماه باقی مانده صرف نظر کردم و تو آزاد هستی و دیگر رابطه ای بین ما نیست.
در نکاح دائم مهریه متعلق به زن بوده و اگر شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را بذل کند باید نصف مهریه را به زن بدهد اما اگر نزدیکی ولو برای یک بار هم صورت گرفته باشد، زن حق مطالبه تمام مهریه را دارد.
بعد از انقضاء مدت یا بذل آن در ازدواج موقت، زن حق ندارد فوراً با مرد دیگری ازدواج کند و باید مدتی صبر کند. مدتی را که زن باید برای ازدواج مجدد صبر کند در نکاح منقطع، دو طهر است یعنی زن باید دو مرتبه عادت ماهانه شده و پاک شود. اگر زنی عادت ماهیانه نداشته باشد عده او در ازدواج موقت چهل و پنج روز است.
اگر زنی یائسه باشد یعنی به علت کبر، سن عادت ماهیانه او قطع شده باشد، عده ندارد و می تواند بلافاصله بعد از جدایی مجدداً ازدواج کند. در صورتی که بین زن و شوهر در نکاح موقت آمیزش جنسی صورت نگرفته باشد، زن عـده ندارد چه یائسه باشد و چه جوان اگر زنی حامله باشد عده او تا وضع حمل است.
بنابراین اگر برای مدت یک ماه مردی با زنی با مهری های معین از قبیل پانصد هزار تومان ازدواج کند و بعد از بیست روز مرد بقیه مدت را به زن بذل کرده و او را رها کند و زن حامله باشد، باید تا مدتی قریب به نه ماه یعنی تا زمان وضع حمل صبر کند و همسر دیگری اختیار نکند و در این مدت نفقه ای هم به او تعلق نمی گیرد.
چون ازدواج موقت برای مدتی معین است و همیشگی نیست لذا فقط ازدواج دائم میتواند مبنای تشکیل خانواده باشد و در اجتماع ایرانی زن صیغه ای» از احترام کمتری برخوردار است.
