تا به حال ملکی، خودرویی یا کالای با ارزشی خریده‌اید؟ اگر بله، احتمالاً نام بیع‌نامه و قولنامه به گوشتان خورده است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که قولنامه و مبایعه نامه یکی هستند، اما در واقع ماهیت حقوقی، ضمانت اجرا و اعتبار قانونی کاملاً متفاوتی دارند. شناخت این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا در معاملات، با خیال راحت تصمیم بگیرید. در ادامه، درباره این موضوع توضیحات بیشتری می‌خوانید.
مبایعه نامه چیست؟
مبایعه نامه یک قرارداد رسمی است که در آن خریدار و فروشنده به طور قطعی بر سر معامله‌ای توافق می‌کنند. این سند شامل جزئیاتی مانند مشخصات طرفین، مبلغ معامله، شرایط پرداخت، زمان تحویل و تعهدات دو طرف است.
با امضای این قرارداد، معامله رسمیت پیدا می‌کند و طرفین موظف به اجرای تعهدات خود می‌شوند. هرگونه ابهام یا نقص در این سند می‌تواند منجر به مشکلات حقوقی شود، پس پیش از امضا، تمام مفاد آن را با دقت بررسی کنید.
انواع مبایعه نامه و تفاوت آن‌ها
این برگه یک قرارداد رسمی و معتبر است که به دو شکل عادی و رسمی تنظیم میشود:
- بیع‌نامه عادی: این نوع قرارداد به صورت دستی و معمولاً در بنگاه‌های املاک، نمایشگاه‌های خودرو یا بین خود طرفین معامله تنظیم میشود. هرچند معتبر است، اما از حمایت قانونی کمتری نسبت به اسناد رسمی برخوردار است.
- بیع‌نامه رسمی: این نوع قرارداد در دفاتر ثبت اسناد رسمی، سازمان ثبت اسناد و املاک یا ادارات دولتی تنظیم شده و از اعتبار قانونی بالایی برخوردار است.
مراحل انجام مبایعه نامه
تنظیم یک قرارداد خرید و فروش درست و قانونی مراحل مشخصی دارد که باید با دقت طی شود. در اینجا به بررسی گام‌های اصلی تنظیم این قرارداد می‌پردازیم:
- مشخصات طرفین قرارداد: ابتدا باید اطلاعات کامل خریدار و فروشنده با استفاده از مدارک شناسایی معتبر (کارت ملی و شناسنامه) وارد شود.
- جزئیات مال مورد معامله: آدرس دقیق و شماره پلاک ثبتی ملک یا مورد معامله به‌طور کامل باید درج گردد.
- موضوع معامله: باید توضیح دقیق و روشن از موضوع قرارداد، مانند نوع ملک یا کالا، ذکر شود.
- قیمت و شرایط پرداخت: مبلغ مورد توافق و نحوه پرداخت وجه (یکجا یا اقساطی) به طور واضح مشخص شود.
- زمان تحویل و شرایط انتقال: تاریخ و شرایط تحویل کالا یا ملک و نحوه انتقال سند (وضعیت تاریخ و مکان دفتر اسناد رسمی) تعیین گردد.
- شرایط فسخ قرارداد: در صورتی که یکی از طرفین از تعهدات خود کوتاهی کند، شرایط فسخ و ابطال قرارداد باید پیش‌بینی شود.
- شروط ضمن عقد: هرگونه شروط خاص یا اضافی که به توافق طرفین می‌رسد باید به طور دقیق ذکر شود.
پس از تکمیل اطلاعات، طرفین باید در جای تعیین شده امضا و اثرانگشت بزنند. حضور و امضای دو شاهد به همراه مهر مشاور املاک لازم و ضروری است. پس از آن، قرارداد در سامانه املاک و مستغلات ثبت شده و کد رهگیری دریافت می‌کند. در نهایت، سه نسخه رسمی از قرارداد چاپ و امضا میشود.
شرایط ابطال مبایعه نامه
در هر قرارداد، اصل بر پایبندی طرفین به تعهداتشان است، اما در برخی شرایط، امکان ابطال یا فسخ آن وجود دارد. در ادامه، مهم‌ترین مواردی که باعث از بین رفتن یا فسخ این قرارداد می‌شوند را بررسی می‌کنیم:
- اقاله (فسخ با توافق طرفین): اگر خریدار و فروشنده به صورت توافقی تصمیم بگیرند قرارداد را برهم بزنند، این قرارداد از اعتبار ساقط میشود.
- فسخ یک طرفه: در صورتی که فقط یکی از طرفین قصد فسخ قرارداد را داشته باشد، می‌تواند با استناد به مواد قانونی یا مفاد قرارداد، نسبت به ابطال آن اقدام کند.
پیشنهاد مطالعه: جرم پولشویی و مجازات آن
- استفاده از خیارات قانونی: برخی قوانین مانند خیار مجلس، خیار تدلیس، خیار تأخیر ثمن، خیار حیوان و غیره به طرفین این امکان را می‌دهند که تحت شرایطی خاص، قرارداد را فسخ کنند.
- خیار شرط: گاهی در قرارداد، بندی اضافه میشود که بر اساس آن، یکی از طرفین می‌تواند در شرایط مشخصی این قرارداد را فسخ کند. مثلاً اگر خریدار مبلغ معامله را در تاریخ مقرر پرداخت نکند، فروشنده حق فسخ خواهد داشت.
- اسقاط کافه خیارات: اگر در متن مبایعه نامه ذکر شود که تمامی خیارات قانونی ساقط شده‌اند، امکان فسخ از بین می‌رود، مگر در شرایط استثنایی مانند خیار تدلیس (در صورت فریب در معامله).
نکته مهم: از آنجا که فسخ این قرارداد پیچیدگی‌های قانونی دارد، توصیه میشود پیش از امضا یا اقدام به فسخ، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کرده تا از حقوق خود به درستی دفاع کنید.
تفاوت مبایعه نامه و قولنامه به زبان ساده
مبایعه نامه و قولنامه هر دو اسناد قراردادی هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند:
- بیع‌نامه یعنی معامله قطعی و انتقال مالکیت؛ به‌محض امضای آن، فروشنده متعهد به انتقال ملک یا کالا میشود و خریدار هم باید مبلغ را پرداخت کند.
- قولنامه فقط یک تعهد برای انجام معامله در آینده است و مالکیت خریدار را تضمین نمی‌کند.
- مبایعه نامه سندی رسمی و دارای اعتبار قانونی بالاست و در صورت تخلف، می‌توان از طریق دادگاه اجرای آن را درخواست کرد. اما قولنامه الزام‌آور است، ولی انتقال مالکیت را تضمین نمی‌کند.
- در بیع‌نامه پرداخت وجه بخشی از معامله است، اما در قولنامه ممکن است پرداخت وجه به آینده موکول شود.
پس، قبل از امضای هر قراردادی، دقت کنید که تفاوت این دو را کاملاً درک کرده باشید، چون در معاملات، جزئیات حقوقی سرنوشت سازند!
تفاوت مبایعه نامه و سند رسمی
وقتی صحبت از معاملات ملکی یا خرید و فروش کالا به میان می‌آید، اصطلاحات «مبایعه نامه» و «سند» غالباً شنیده می‌شوند. در اینجا، تفاوت‌های اصلی بین این دو را بررسی می‌کنیم:
1. مفهوم حقوقی
- بیع‌نامه: قرارداد خرید و فروش عادی بین خریدار و فروشنده است.
- سند رسمی: توسط دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده و نیاز به ثبت قانونی دارد.
2. انتقال مالکیت
- بیع‌نامه: انتقال مالکیت قطعی نیست و بیشتر به‌عنوان پیش قرارداد عمل می‌کند.
- سند رسمی: مالکیت به طور قطعی و قانونی منتقل میشود.
3. هدف و کاربرد
- بیع‌نامه: به‌عنوان قرارداد اولیه برای تعیین تعهدات طرفین استفاده میشود.
- سند رسمی: برای انتقال واقعی مالکیت و ثبت قانونی آن الزامی است.
4. اعتبار قانونی
- بیع‌نامه: دارای اعتبار قانونی، اما در حد یک سند غیررسمی است.
- سند رسمی: اعتبار قانونی بالاتری دارد و برای انتقال مالکیت ضروری است.
