مهریه یکی از حقوق مسلم و غیرقابل انکار زنان در عقد ازدواج است، اما در عمل بسیاری از زنان به دلیل پیچیدگی‌های قانونی و مشکلات اجرایی، از دریافت به موقع آن دچار مشکل می‌شوند. در چنین شرایطی، دانستن مراحل قانونی برای مطالبه مهریه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر شما هم در جستجوی راهکارهایی برای دریافت سریع‌تر مهریه خود هستید، این مطلب می‌تواند مسیر شما را روشن کند.
مطالبه مهریه به روش های مختلفی امکانپذیر است که در ادامه مطلب آن ها را برای شما بازگو خواهیم کرد.
انواع مهریه در زمان مطالبه
- مهریه عندالمطالبه: در این نوع، زن هر زمان که بخواهد می‌تواند مهریه‌اش را درخواست کند و مرد موظف است مبلغ تعیین‌شده را به صورت نقدی یا اقساطی پرداخت کند. در صورت ناتوانی مرد از پرداخت و شکایت زن، ممکن است حکم زندان برای مرد صادر شود.
- مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی مرد است. یعنی زن باید نشان دهد که مرد استطاعت لازم برای پرداخت مهریه را دارد. در این نوع مهریه، حتی اگر مرد از پرداخت امتناع کند، امکان زندانی‌کردن او وجود ندارد.
مراحل دقیق و قانونی مطالبه مهریه
برای مطالبه مهریه، ابتدا باید مدارک زیر را آماده کنید:
- اصل سند ازدواج یا رونوشت آن
- اصل شناسنامه و کپی کارت ملی
- در صورت استفاده از وکیل، وکالت‌نامه رسمی
برای شروع، شما یا وکیل‌تان به دفترخانه‌ای که عقد در آن ثبت شده، مراجعه می‌کنید و درخواست صدور اجرائیه برای مهریه می‌دهید. پس از تکمیل فرم‌های مربوطه، سردفتر ازدواج اجرائیه را صادر کرده و آن را به نشانی زوج (شوهر) ارسال می‌کند. مهلت اجرائیه ۱۰ روز است.
پس از دریافت اجرائیه، باید به اداره اجرای ثبت اسناد در همان شهر مراجعه کنید. این امر ارتباطی به محل سکونت شما یا شوهر ندارد و در هر نقطه از کشور قابل پیگیری است. اقدامات قابل انجام در اداره اجرای ثبت شامل مراحل زیر است:
- ممنوع‌الخروج کردن شوهر: در این مرحله می‌توانید از اداره ثبت درخواست ممنوع‌الخروجی شوهر را برای وصول مهریه کنید.
- توقیف اموال شوهر: علاوه بر ممنوع‌الخروجی، می‌توانید اموال منقول و غیرمنقول شوهر را توقیف کرده تا از این طریق مهریه را دریافت کنید.
نکات مهم:
- اگر شوهر را ممنوع‌الخروج کنید، دیگر امکان درخواست توقیف اموال برای همان مقدار مهریه وجود ندارد. برای مثال، اگر مهریه شما 500 سکه تمام بهار آزادی باشد، می‌توانید برای 200 سکه، شوهر را ممنوع‌الخروج کنید و برای 300 سکه باقی‌مانده، اموال شوهر را توقیف کنید.
- قانون سقف 110 سکه که در قانون حمایت خانواده آمده است، در اداره ثبت موضوعیت ندارد. اداره ثبت می‌تواند مهریه را در هر مقدار اجرا کند.
- حتی اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، می‌توانید از اداره ثبت توقیف اموال شوهر را درخواست کنید.
- ……..
مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت
با توجه به متداول بودن وصول مهریه از طریق اجرای ثبت، بسیاری تصور می‌کنند تنها روش وصول مهریه، اقدام از طریق دادگاه است. این در حالیست که از طریق واحد اجرای ثبت، می توان از افرادی که دارای تمکن مالی هستند، سریع‌تر مهریه را وصول کرد.
برای اینکه خانمی مهریه خود را از طریق اجرای ثبت وصول کند، در ابتدا باید با در دست داشتن شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج، به دفتر ازدواج و طلاقی که ازدواج او در آنجا ثبت شده است مراجعه کند. آقای فیض آبادی-وکیل خوب خانواده و مشاوره حقوقی می گوید شماره دفتر ازدواج و طلاق در سند ازدواج ثبت شده و قابل مشاهده است.
در ادامه، زن تقاضای صدور اجرائیه را به شکل مکتوب به سردفتر ازدواج و طلاق تقدیم می‌کند. برای این کار، فرم مخصوصی توسط اداره ثبت اسناد و املاک تهیه شده و در اختیار دفاتر ازدواج و طلاق گذاشته شده است که باید از آن استفاده شود.
پس از این کار، سر دفتر بعد از احراز هویت درخواست کننده رونوشت سند را در برگ‌های ویژه ظرف 24 ساعت در سه نسخه تهیه می کند و موضوع اجرا را در آن نوشته و ظرف چهل و هشت ساعت از تاریخ وصول درخواست، برگ‌های اجرائیه را امضا کرده و به مهر ویژه (اجراء شود) می رساند و برای اجراء نزد مسئول اجراء می‌فرستد و رسید دریافت می‌کند و اینگونه عملیات اجرائی بلافاصله آغاز می‌شود.
پس از انجام اقدامات فوق، سردفتر باید پس از صدور اجرائیه، مفاد اجرائیه را به آخرین نشانی زوج از طریق پست سفارشی به او اطلاع بدهد. واحد اجرا بعد از اینکه اجرائیه را دریافت کرد، باید محتویات آن را در دفاتری که به این کار اختصاص داده شده نوشته، برای آن پرونده ای تشکیل دهد، نام مامور ابلاغ را در آن بنویسد و آن را برای ابلاغ به مامور بدهد.
مامور اجرا بر اساس قوانین اجرائیه را به زوج ابلاغ می‌کند. از زمانی که ابلاغ اجرائیه انجام شد، زوج یا ضامن باید ظرف 10 روز مهریه را بپردازد یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد و یا اینکه مالی را برای پرداخت مهریه معرفی کند.
زوج اگر خود را قادر به تامین مهریه نداند، باید ظرف همان مدت صورت جامع دارائی خود را به مسئول اجراء بدهد و اگر مالی ندارد صریحاً اعلام کند. اگر زوج در مدت مذکور قادر به پرداخت مهریه نبود، مکلف است هر موقع که توانست تمام یا قسمتی از مهریه را پرداخت نماید، آن را بپردازد.
مطالبه مهریه از طریق دادگاه
روش بعدی وصول مهریه را می‌توان طرح دعوای مطالبه مهریه از دادگاه دانست. در این روش، زن با در دست داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی خود، سند ازدواج یا رونوشت آن و حتی الامکان کپی شناسنامه و کارت ملی همسر خود، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه می‌کند.
زوجه دادخواستی را به طرفین زوج و با موضوع مطالبه مهریه ثبت نموده و هزینه دادرسی و سایر هزینه‌های دفتر خدمات قضایی را می پردازد. با توجه به قانون جدید شورای حل اختلاف و قانون حمایت از خانواده مصوب 1392، اگر میزان مهریه کمتر از 200.000.000 ریال باشد، رسیدگی به دعوا در صلاحیت شورای حل اختلاف و در غیر اینصورت، رسیدگی در صلاحیت دادگاه خانواده خواهد بود.
پس از ثبت دادخواست، پرونده به مرجع رسیدگی ارجاع گردیده و پیامکی دریافت خواهید کرد. بعد از وصول پیامک باید به دفتر شعبه رسیدگی کننده مراجعه نموده و از تکمیل بودن پرونده و عدم وجود نقص مطمئن شوید. در ادامه پرونده شما جهت رسیدگی تعیین وقت گردیده، وقت به طرفین ابلاغ شده وجلسه رسیدگی تشکیل می‌گردد.
پس از تشکیل جلسه رسیدگی و صدور رای به نفع زوجه و قطعیت رای، زن می تواند اجرای حکم محکومیت همسرش به پرداخت مهریه را از واحد اجرای احکام مدنی بخواهد. توجه داشته باشید که امکان توقیف اموال مرد پیش از رسیدگی قضایی نیز وجود دارد.
در صورتی که تمایل به این کار وجود داشته باشد، زن باید در دادخواست خود تامین خواسته فوری را نیز مطالبه نموده و بدین ترتیب می تواند در سریع‌ترین زمان ممکن، اموال مرد را برای وصول مهریه توقیف نماید. شما می توانید با سپردن پرونده های خود به وکیل مجرب و توانا، با خیال آسوده به ادامه زندگی خود بپردازید.
نحوه مطالبه مهریه از سهم الارث زوج
زن می‌تواند در شرایط خاصی مهریه خود را از سهم ارث شوهر مطالبه کند. به عنوان مثال، اگر شوهر ارثی از پدر مرحوم خود دریافت کرده باشد، زن می‌تواند با ارائه دادخواست، مهریه خود را از این ارثی که به شوهر رسیده است مطالبه کند. در این صورت، اموال به ارث رسیده از شوهر توقیف می‌شود و این توقیف تا زمان پرداخت مهریه ادامه خواهد یافت.
در برخی موارد، اگر پدر شوهر در سند ازدواج ضمانت پرداخت مهریه را پذیرفته باشد و سپس فوت کند، زن می‌تواند از سهم ارث شوهر برای دریافت مهریه استفاده کند و اموال پدر شوهر توقیف خواهند شد تا مهریه به طور کامل پرداخت شود.
مراحل گرفتن مهریه از شورای حل اختلاف
برای مطالبه مهریه دو مسیر اصلی وجود دارد: اداره ثبت و دادگاه خانواده. در برخی شهرها به زوجه پیشنهاد می‌شود از طریق اداره ثبت اقدام کند، اما این روش تنها در صورتی نتیجه‌بخش است که مرد اموالی برای توقیف داشته باشد؛ در غیر این صورت، تنها می‌توان او را ممنوع‌الخروج کرد.
مطالبه مهریه از دادگاه خانواده با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی آغاز می‌شود. اگر مبلغ مهریه کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف رسیدگی می‌کند؛ در غیر این صورت، پرونده به دادگاه خانواده ارسال می‌شود.
زوجه می‌تواند همزمان با ثبت دادخواست مهریه، قرار تأمین خواسته از دادگاه درخواست کند تا اموال زوج پیش از اطلاع او توقیف شوند. البته باید طی ۱۰ روز پس از صدور این قرار، دادخواست اصلی ثبت شود؛ در غیر این صورت، با اعتراض مرد، اموال آزاد می‌شود.
توجه داشته باشید که برخی اموال طبق قانون، مستثنیات دین هستند و قابل توقیف نیستند، مانند:
- خانه‌ای که در شأن فرد باشد
- لوازم ضروری زندگی
- ابزار کار
- کتب علمی و ابزار تحقیقاتی
- تلفن مورد نیاز.
چگونه مهریه در عقد موقت را مطالبه کنیم؟
در عقد موقت، نحوه مطالبه مهریه مشابه عقد دائم است، با این تفاوت که معمولاً در عقد موقت، سند نکاح به صورت عادی تنظیم می‌شود. به همین دلیل، امکان پیگیری مهریه از طریق اداره اجرای ثبت وجود ندارد. در این حالت زوجه برای دریافت مهریه باید مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند و درخواست خود را ثبت نماید تا مراحل قانونی پیگیری مهریه آغاز شود.
چه اموالی از شوهر برای دریافت مهریه قابل توقیف است؟
برای مطالبه مهریه، می‌توانید اموال زیر را توقیف کنید:
- املاک و دارایی‌های غیرمنقول: شامل آپارتمان، زمین، مغازه و…
- وسایل نقلیه: مانند خودرو یا موتورسیکلت.
- حساب‌ها و سپرده‌های بانکی: تمامی موجودی‌های حساب‌های شوهر.
- سهام و اوراق بهادار: سهام شرکت‌ها یا اوراق مالی متعلق به وی.
- اموال نزد دیگران: هرگونه دارایی شوهر که در اختیار اشخاص ثالث باشد.
مدت زمان توقیف اموال برای مهریه چقدر است؟
توقیف اموال بابت مهریه معمولاً فرآیند طولانی‌ای ندارد و در شرایط عادی طی ۱۰ روز قابل انجام است.
برای جلوگیری از انتقال یا پنهان کردن اموال توسط زوج، بهتر است:
- ابتدا دادخواست توقیف اموال را جدا از دادخواست اصلی مطالبه مهریه ثبت کنید.
- در دادخواست خود درخواست کنید که اجرای حکم پیش از ابلاغ صورت گیرد.
اگر برای پیگیری دقیق و به موقع مطالبه مهریه نیاز به کمک حقوقی دارید، مشورت با یک وکیل متخصص در دعاوی خانواده می‌تواند روند کار را تسهیل و سرعت بخشد.
