جرم پولشویی عبارت است از فرآیند پنهان کردن یا کتمان کردن ماهیت، منشأ، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد. در یک تعریف ساده، پولشویی عبارت است از تبدیل پول‌های کثیف حاصل از جرائم به پول‌های تمیز و مشروع.
پولشویی یک جرم اقتصادی است که در آن افراد یا سازمان هایی که از فعالیت های غیرقانونی یا فساد سود کسب کرده اند، سعی می‌کنند منشأ یا مالکیت پول‌ها یا دارایی‌های خود را پنهان یا تغییر دهند. هدف از پولشویی این است که پول‌های کثیف را به پول‌های تمیز تبدیل کنند و از دستگیری یا مجازات قانونی جلوگیری کنند.
علت پولشویی چیست؟
پولشویان معمولا از فعالیت های غیرقانونی مانند قاچاق مواد مخدر، تروریسم، قمار، رشوه، اختلاس، فرار مالیاتی و غیره سود حاصل می‌کنند. آنها این پول‌ها را نمی توانند به راحتی در بانک‌ها یا سایر نهادهای مالی وارد کنند، زیرا باید منبع درآمد خود را اثبات کنند و مالیات بپردازند. پولشویی به دلایل مختلفی انجام می‌شود، از جمله:
- فرار از مجازات: مجرمان با پولشویی سعی می‌کنند از مجازات‌های مرتبط با جرم اولیه خود فرار کنند.
- پنهان کردن هویت: مجرمان با پولشویی سعی می‌کنند هویت خود و منبع درآمدهای خود را پنهان کنند.
- سرمایه‌گذاری: مجرمان با پولشویی سعی می‌کنند پول‌های کثیف خود را سرمایه‌گذاری کرده و از آن سود ببرند.
بنابراین، پولشویان از روش‌های مختلف برای پنهان کردن یا تغییر دادن شکل یا صاحب پول‌های خود استفاده می‌کنند.
تاریخچه پولشویی
جرم پولشویی از دیرباز وجود داشته است، اما در دهه‌های اخیر با افزایش جرم‌های سازمان‌یافته و جهانی شدن اقتصاد، اهمیت آن بیشتر شده است.اولین تعریف قانونی از پولشویی در کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه قاچاق مواد مخدر و مواد روانگردان در سال ۱۹۸۸ ارائه شد. بنابراین پولشویی یک جرم نسبتاً جدید نیست و ریشه در تاریخ دارد.
برخی منابع اولین نمونه‌های پولشویی را در دوران روم باستان مربوط می‌دانند، که در آن برخی از سرداران و سیاستمداران برای فرار از مالیات، ثروت‌های خود را به خارج از کشور منتقل می‌کردند. بعدها، در قرون وسطى، برخى از شخصيت‌های كليسائى كه از كسب درآمدهاى غيرقانونى محروم بودند، با استفاده از شبكه‌های تجارى و صليبى، پول‌های خود را به صورت غيرمستقيم به دست مى‌آوردند.
در قرن بيستم، با رشد جرائم سازمان يافته و فعاليت‌های قاچاق و تجارت سياه، پولشويى به يكى از جرائم شايع و جدی در جهان تبديل شد. بسيارى از كشورها قوانين و مقرراتى را براى جلوگيرى و مبارزه با جرم پولشويى وضع كرده اند.
مراحل پولشویی چیست؟
جرم پولشویی معمولا در سه مرحله انجام می‌شود نفوذ، لایه بندى و جاسازى. این سه مرحله را به شکل زیر نیز می‌توان شرح داد:
مرحله پنهان‌سازی یا نفوذ (Placement)
در این مرحله، پول‌های کثیف وارد سیستم مالی می‌شوند. درواقع، پولشويان پول‌هاى كثيف را از منبع غيرقانونى خود جدا كرده و وارد سيستم مالى مى كنند. این کار معمولاً با روش‌هایی مانند افتتاح حساب بانکی، خرید املاک و مستغلات یا سرمایه‌گذاری در کسب‌وکار، تقسيم پول ها به مبالغ كوچك، خريد و فروش اجناس گران قيمت، استفاده از صندوق‌هاى امانات، انتقال پول به حساب هاى خارجى و غيره انجام می‌شود.
مرحله مخلوط‌سازی یا لایه‌بندی (Layering)
در این مرحله، پول‌های کثیف با پول‌های مشروع مخلوط می‌شوند تا ردیابی آنها دشوار شود. در این مرحله، پولشویان سعی می‌کنند ردپای پول‌های خود را گم و منشأ آنها را پیچیده و نامشخص نشان دهند. این کار با استفاده از روش‌های مختلفی مانند انجام تراکنش های متعدد و پیچیده، استفاده از شرکت‌های صوری یا پوششی، استفاده از نماینده‌های حقوقی یا حقیقی، استفاده از پارادایس‌های مالیاتی، انتقال پول بین حساب‌های مختلف، خرید و فروش دارایی‌ها یا استفاده از شرکت‌های صوری و غیره انجام می‌شود.
مرحله ادغام یا جاسازی (Integration)
در این مرحله، پول‌های کثیف به عنوان پول‌های مشروع درآمده تلقی می‌شوند و می‌توان از آنها برای اهداف قانونی استفاده کرد. درواقع، در این مرحله، پولشویان پول‌های تمیز شده را به سیستم اقتصادی بازمی‌گردانند و به عنوان درآمدهای قانونی نشان می‌دهند. این کار را می توانند با استفاده از روش های مختلفی مانند خرید و فروش املاک و مستغلات، سرمایه گذاری در کسب و کارهای قانونی یا نیمه قانونی، خرید و فروش سهام و اوراق بهادار، صدقات و کمک های خیرخواهانه و غیره انجام دهند.
روش‌های پولشویی چیست؟
روش‌های جرم پولشویی متنوعند و مجرمان همواره به دنبال روش‌های جدیدی برای پنهان کردن پول‌های کثیف خود هستند. برخی از روش‌های رایج پولشویی عبارتند از:
افتتاح حساب بانکی
یکی از ساده‌ترین روش‌های پولشویی، افتتاح حساب بانکی با استفاده از نام‌های مستعار یا جعلی است. در این روش، مجرمان پول‌های کثیف خود را به حساب بانکی واریز کرده و سپس از آن برای خرید کالا یا خدمات یا انتقال به حساب‌های دیگر استفاده می‌کنند.
خرید و فروش دارایی‌ها
خرید و فروش دارایی‌هایی مانند املاک و مستغلات، جواهرات، آثار هنری یا کالاهای لوکس، می‌تواند به پنهان کردن منشأ پول‌های کثیف کمک کند. در این روش، مجرمان پول‌های کثیف خود را برای خرید این دارایی‌ها استفاده کرده و سپس آنها را با قیمت بالاتر می‌فروشند.
سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارها یا شرکت‌های صوری، می‌تواند به قانونی جلوه دادن پول‌های کثیف کمک کند. در این روش، مجرمان پول‌های کثیف خود را برای سرمایه‌گذاری در کسب‌وکار یا شرکت‌های صوری استفاده کرده و سپس از سود حاصل از آنها برای اهداف قانونی استفاده می‌کنند.
معاملات مالی پیچیده
استفاده از معاملات مالی پیچیده مانند حواله‌های بین‌المللی، معاملات ارزی یا معاملات بورسی، می‌تواند به ردیابی پول‌های کثیف کمک کند. در این روش، مجرمان پول‌های کثیف خود را با استفاده از این معاملات مالی پیچیده به کشورهای دیگر منتقل کرده یا به پول‌های مشروع تبدیل می‌کنند.
علاوه بر روش‌های ذکر شده، روش‌های دیگری نیز برای جرم پولشویی وجود دارد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- استفاده از قمار
- استفاده از شرکت‌های خیریه
- استفاده از نهادهای مذهبی
- استفاده از کارت‌های اعتباری
- استفاده از رمز ارزها
پولشویی یک جرم جدی است که می‌تواند به اقتصاد و جامعه آسیب برساند. مبارزه با پولشویی یکی از چالش‌های مهم در سطح جهانی است.
بیشتر بخوانید: قوانین واریز پول به حساب دیگری
مجازات جرم پولشویی چیست؟
مجازات جرم پولشویی در کشورهای مختلف متفاوت است، اما معمولاً مجازات‌های سنگینی مانند حبس طولانی‌مدت یا جریمه‌های سنگین را شامل می‌شود.
در ایران، مجازات جرم پولشویی طبق ماده ۲ قانون مبارزه با پولشویی، عبارت است از:
- حبس به مدت پنج تا پانزده سال
- جزای نقدی معادل دو تا پنج برابر ارزش عواید حاصل از جرم
همچنین، مرتکب جرم پولشویی به رد مال نیز محکوم می‌شود.
در قانون مبارزه با پولشویی، عواید حاصل از جرم عبارت است از:
- دارایی‌های منقول یا غیرمنقول که مستقیماً یا غیرمستقیم از ارتکاب جرم تحصیل شده باشد
- دارایی‌هایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد
- دارایی‌هایی که برای ارتکاب جرم یا پنهان کردن درآمد حاصل از جرم تحصیل شده باشد
برای مثال، اگر فردی از طریق قاچاق مواد مخدر پول‌های کثیفی به دست آورد، و سپس این پول‌ها را برای خرید یک خانه یا خودرو استفاده کند، مرتکب جرم پولشویی شده است. در این صورت، فرد مذکور به حبس و جزای نقدی و رد مال محکوم می‌شود.
مجازات جرم پولشویی می‌تواند بر اساس عوامل مختلفی مانند میزان عواید حاصل از جرم، نوع جرم اولیه، و شرایط خاص ارتکاب جرم، سنگین‌تر یا سبک‌تر شود.
سخن پایانی
مبارزه با جرم پولشویی یکی از چالش‌های مهم در سطح جهانی است. دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی تلاش می‌کنند تا با وضع قوانین و مقررات سخت‌گیرانه و آموزش کارکنان بخش‌های مالی و اقتصادی، از وقوع این جرم جلوگیری کنند.
