مسئله طلاق همیشه یکی از پیچیده ترین و پراسترس ترین مباحث حقوقی در جوامع مختلف بوده است. زمانی که صحبت از درخواست طلاق از طرف مرد و مهریه زن به میان می آید، سوالات و ابهامات زیادی برای زوجین ایجاد می شود. طبق قوانین بسیاری از کشورها که بر پایه حقوق مدنی بنا شده اند، حق طلاق در ابتدا با مرد است، اما این حق به معنای رهایی از مسئولیتهای مالی نیست.
در واقع، زمانی که زوج تصمیم می گیرد به صورت یکجانبه به زندگی مشترک پایان دهد، بار مالی سنگینی از جمله پرداخت کامل مهریه، نفقه، اجرت المثل و حتی شرط تنصیف دارایی (در صورت وجود) بر دوش او قرار می گیرد. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق این موضوع می پردازیم که در صورت اصرار مرد بر طلاق، سرنوشت حق و حقوق مالی زن چه خواهد شد.
حق طلاق مرد و پرداخت مهریه زن
در نظام های حقوقی که حق طلاق را به طور پیش فرض به مرد اعطا کرده اند، این حق کاملا مشروط به ایفای تعهدات مالی است. به عبارت ساده تر، هیچ مردی نمی تواند بدون تعیین تکلیف امور مالی همسرش، صیغه طلاق را جاری کند. درخواست طلاق از طرف مرد و بحث مهریه رابطه ای مستقیم و جدایی ناپذیر دارند. مهریه به محض جاری شدن خطبه عقد به مالکیت زن در می آید و طلاق تنها زمان مطالبه آن را تغییر می دهد یا تسریع می کند.
زمانی که مرد دادخواست طلاق می دهد، دادگاه ابتدا او را موظف می کند که تمامی حقوق مالی زن را به صورت نقد پرداخت کند. برخلاف طلاق توافقی که در آن زن ممکن است بخشی از مهریه خود را ببخشد (بذل کند)، در طلاق از طرف مرد، اصل بر پرداخت “تمام و کمال” مهریه است. حتی اگر مرد ادعا کند که توان مالی ندارد، دادگاه تا زمانی که تکلیف پرداخت مشخص نشود، گواهی عدم امکان سازش را صادر نمی کند یا اجازه ثبت طلاق را نمی دهد.
انواع مهریه و نحوه مطالبه در درخواست طلاق از طرف مرد
بسیاری از مردم می پرسند که آیا نوع مهریه در روند طلاق تاثیر دارد؟ بله، تفاوت در نوع تعهد مالی می تواند نحوه اجرای حکم را تغییر دهد.
مهریه عندالمطالبه در طلاق از طرف مرد:
در این نوع مهریه، زن هر زمان که اراده کند می تواند آن را مطالبه نماید. وقتی مرد درخواست طلاق می دهد، دادگاه بدون هیچ قید و شرطی مرد را محکوم به پرداخت می کند. اگر مرد اموالی داشته باشد (ملک، خودرو، حساب بانکی)، زن می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، آن اموال را توقیف کند. در اینجا، درخواست طلاق از طرف مرد به نفع زن عمل می کند، زیرا او می تواند تمام طلب خود را یکجا دریافت کند.
مهریه عندالاستطاعه و چالش های آن:
در این حالت، پرداخت مهریه مشروط به تمکن مالی مرد است. اما جالب است بدانید که حتی در این نوع مهریه، وقتی مرد خودش پیش قدم برای طلاق می شود، دادگاه با سخت گیری بیشتری به دارایی های او نگاه می کند. مرد نمی تواند با ادعای فقر از طلاق استفاده کند و همزمان مهریه را نپردازد. دادگاه بررسی می کند که اگر مرد توانایی اداره زندگی جدید پس از طلاق را دارد، پس باید بتواند حقوق همسر قبلی خود را نیز پرداخت کند.
اعسار و تقسیط مهریه؛ راه فرار یا راه حل قانونی؟
یکی از کلیدی ترین مباحث در درخواست طلاق از طرف مرد و مهریه، مسئله اعسار است. اعسار به این معناست که مرد ادعا می کند توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد.
اگر مرد بتواند در دادگاه ثابت کند که دارایی کافی برای پرداخت یکجای ۵۰۰ سکه یا مبلغ سنگین مهریه را ندارد، دادگاه حکم به “تقسیط” می دهد. در این صورت، معمولا یک مبلغ اولیه (پیش قسط) تعیین می شود و مابقی به صورت اقساط ماهیانه دریافت می گردد. اما نکته مهم اینجاست که درخواست طلاق از سوی مرد، مانع از حبس او در صورت عدم پرداخت اقساط نمی شود. در واقع، قانونگذار برای حمایت از حقوق زن، مسیرهای سختی را برای اثبات اعسار قرار داده است تا مردان نتوانند به راحتی از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کنند.
سایر حقوق مالی زن در کنار مهریه
زمانی که مرد متقاضی طلاق است، ماجرا فقط به مهریه ختم نمی شود. حقوق دیگری نیز وجود دارد که می تواند بار مالی زوج را دوچندان کند:
۱. نفقه معوقه و دوران عده: مرد موظف است تمام نفقه های پرداخت نشده گذشته و همچنین نفقه دوران عده (معمولا سه ماه) را پرداخت کند.
۲. اجرت المثل ایام زوجیت: این مبلغ در ازای کارهایی است که زن در خانه انجام داده و شرعا بر عهده او نبوده است (مانند نظافت یا آشپزی). دادگاه بر اساس سالهای زندگی مشترک، مبلغی را تعیین می کند که مرد باید بپردازد.
۳. نحله: اگر به هر دلیلی اجرت المثل به زن تعلق نگیرد، دادگاه مبلغی را به عنوان بخشش یا هدیه اجباری (نحله) تعیین می کند که مرد ملزم به پرداخت آن است.
۴. شرط تنصیف دارایی: اگر مرد در عقدنامه شرط نصف شدن اموال را امضا کرده باشد و طلاق به دلیل بدرفتاری زن نباشد، مرد موظف است تا نصف دارایی هایی که بعد از عقد به دست آورده است را به زن منتقل کند.
آیا بدرفتاری زن باعث سقوط مهریه می شود؟
یک باور غلط در بین مردم وجود دارد که اگر زن تمکین نکند یا خیانت کند، در صورت طلاق از طرف مرد، مهریه به او تعلق نمی گیرد. این تصور کاملا اشتباه است. مهریه تحت هیچ شرایطی (حتی خیانت زن یا عدم تمکین) ساقط نمی شود. تنها چیزی که در صورت عدم تمکین از بین می رود، حق نفقه و احتمالا شرط تنصیف دارایی است. اما در مورد درخواست طلاق از طرف مرد و مهریه، قانونگذار مهریه را حق ممتاز و قطعی زن می داند که حتی پس از فوت زن به ورثه او می رسد و مرد در هر حال مدیون آن است.
مراحل قانونی و نقش وکیل در پرونده های طلاق از طرف مرد
روند قانونی معمولا با تقدیم دادخواست به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شروع می شود. سپس پرونده به داوری ارجاع می گردد تا شاید صلح برقرار شود. در صورت عدم سازش، دادگاه وارد رسیدگی به حقوق مالی می شود. حضور یک وکیل مجرب در این مرحله حیاتی است؛ زیرا محاسبات مربوط به مهریه به نرخ روز، توقیف اموال و دفاع در برابر ادعای اعسار مرد، نیاز به دانش حقوقی بالایی دارد.
وکیل می تواند با شناسایی اموال مخفی مرد، تضمین کند که حق موکل (زن) پایمال نگردد. در صورت تغییر در قوانین، این کار توسط مجلس انجام می شود.
نتیجه گیری و جمع بندی
در نهایت، پاسخ به این سوال که اگر مرد درخواست طلاق بدهد مهریه چه می شود، کاملا روشن است: مرد موظف به پرداخت تمامی حقوق مالی همسرش است. درخواست طلاق از طرف مرد مسیری است که در آن قانون به شدت از حقوق زن حمایت می کند تا از طلاق های بی مورد و بی ضابطه جلوگیری شود. اگر مردی بخواهد بدون دلیل موجه همسر خود را طلاق دهد، باید بهای مالی آن را که شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل و احتمالا نیمی از دارایی هایش است، بپردازد.
