بسیاری از افراد تصور می‌کنند که با حکم طلاق و جدایی بین زن و شوهر، مرد هیچ مسئولیتی ندارد. اما در قانون موضوعی به نام نفقه بعد از طلاق برای همین موضوع در نظر گرفته شده است. در حالت معمول اگر طلاقی به‌وقوع بپیوندد مرد موظف است به پرداخت نفقه نیست اما در شرایط زیر مرد باید نفقه طلاق را پرداخت کند:
- باردار بودن زن: مطابق قوانین مدنی، اگر زنی در زمان طلاق باردار باشد، همسر وی موظف است تا پایان بارداری و وضع حمل، نفقه را پرداخت کند. البته بعد از وضع حمل مرد وظیفه‌ای برای پرداخت نفقه به زن نخواهد داشت، اما موظف است هزینه‌های زندگی فرزندش (نفقه فرزند) را پرداخت کند. در چنین شرایطی مرد تقاضای تعدیل نفقه را براساس هزینه‌های کودک متولد شده به دادگاه ارائه خواهد داد؛
- طلاق رجعی: نفقه طلاق برای زمانی که نوع آن رجعی باشد به زن تعلق می‌گیرد. طلاق رجعی نوعی طلاق است که در آن مرد در دوران عدهّ زن می‌تواند به همسر خود رجوع کند تا طلاق باطل شود. در طلاق رجعی زن تا پایان عده می‌تواند در خانه شوهر بماند. البته نفقه طلاق به علت نشوز بودن زن (عدم سازگاری زن و مرد و عدم وظایفی که به‌واسطه نکاح ایجاد می‌شود) به وی تعلق نمی‌گیرد.
تکلیف نفقه بعد از طلاق توافقی چه می‌شود؟
در طلاق توافقی پرداخت نفقه شرایط خاصی دارد. از آنجایی که بعد از طلاق، زن از مرد تمکین نخواهد کرد، حق دریافت نفقه طلاق را نخواهد داشت. اما اگر قبل از وقوع طلاق، زن در تمکین مرد بوده باشد حق تقاضای نفقه معوقه را دارد. باید توجه داشت که نفقه در دوران عقد نیز به زنان تعلق می‌گیرد، هر چند که در خانه پدر خود باشند و زن می‌تواند در هنگام طلاق تقاضای نفقه معوقه نماید.
بسیاری از زنان از حق نفقه در زمان طلاق برای تحت فشار قرار دادن مرد برای رضایت به جدایی استفاده می‌کنند و در صورت موافقت همسرشان تمامی نفقه را می‌بخشند.
مجازات قانون در عدم پرداخت نفقه طلاق
نفقه از حقوق مسلم زنان است که هم‌زمان با جاری شدن خطبه عقد دائم از آن برخوردار می‌شوند. اگر مردی بدون دلیل منطقی از پرداخت نفقه سر باز زند، زن می‌تواند از طریق مجاری قانونی او را ملزم به پرداخت نفقه کند. هر مردی اگر استطاعت مالی داشته باشد، اما نفقه زنی که در تمکین اوست یا فرزندش را پرداخت نکند از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌شود. این قانون برای نفقه طلاق نیز قابل اجراست.
قانون‌گذار با تعیین مجازات حبس برای عدم پرداخت نفقه، ضمانت اجرایی لازم را برای زنان و فرزندان‌شان ایجاد کرده است تا در تامین هزینه‌های معمول زندگی دچار مشکلی نشوند. البته اگر مردی استطاعت مالی نداشته باشد، دادگاه پرداخت نفقه را قسط‌بندی می‌کند. مرد می‌تواند با توجه به شرایط مالی‌اش تقاضای تعدیل نفقه را به دادگاه بدهد.
باید توجه داشت که استطاعت مالی از شروط وجوب نفقه زن نیست، اما اگر مرد به‌لحاظ مالی وضعیت خوبی نداشته باشد دادگاه او را به مجازات تعزیری محکوم نمی‌کند. فقط زن می‌تواند با توجه به شرایطش تقاضای طلاق از دادگاه کند.
منظور از پرداخت نفقه زن پس از طلاق رجعی چیست؟
در ماده 1128 قانون مدنی، طلاق رجعی تعریف شده است که در آن برای شوهر در مدت عده حق رجوع قرار داده شده است. یعنی تا زمانی که زن در مدت عده است، مرد می‌تواند رجوع کرده و رابطه زوجیت باقی بماند. اکثر طلاق‌ها رجعی هستند و قاعده در آن به همین شکل است. مگر در مواردی که طلاق بائن صورت پذیرد. در طلاق بائن، مرد حق رجوع به زن را ندارد، چه زن عده داشته باشد و چه نداشته باشد.
در مواردی که طلاق رجعی صورت پذیرد مرد باید در مدت عده، نفقه طلاق را به‌طور کامل به همسرش پرداخت کند. طبق قانون، زن می‌تواند در این مدت در خانه شوهر باقی بماند. اما حتی اگر در خانه شوهر هم نباشد نفقه به‌صورت کامل به او تعلق می‌گیرد.
سخن پایانی
نفقه طلاق از موضوعات مهم در شرع اسلام و قانون مدنی است که موجب می‌شود تا زن بعد از طلاق و در مدت عده به‌لحاظ مالی دچار مشکل نگردد. در طلاق رجعی شوهر با پرداخت نفقه به زن، شرایط را برای ایجاد رابطه زوجیت و حفظ زندگی مشترک فراهم می‌کند. اگر در زمینه پرداخت یا دریافت نفقه، سوال حقوقی دارید به سراغ وکلایی بروید که در این زمینه دارای تجربه کافی هستند.
